Nat en verregend komt buurvrouw binnen terwijl Watze en ik zitten te genieten van een lekker kopje koffie. ‘Goh, wat zie jij eruit,’ zeg ik, ‘eindje gewandeld?’ ‘Welnee,’ antwoordt buurvrouw, ‘even geld gehaald bij onze bank.’

Ja, dat is natuurlijk zo. Geld halen wanneer het regent en waait is geen pretje daar bij de ‘Welkoop’. Je staat natuurlijk wel mooi fris en duurzaam buiten maar als je er niet om denkt, zijn je euro’s nat en verregend voordat je ze hebt kunnen opbergen.

‘Ja,’ zegt Watze, ‘dat is nu de vooruitgang. Nou, ik heb mijn buik er al lang van vol. Weg is het postkantoor, weg is het VVV-kantoor, weg is het Groene Kruisgebouw, weg is de bibliobus en weg is de Rabobank. Vroeger was de bank van het dorp maar tegenwoordig is het dorp van de bank.’

Daar moeten buurvrouw en ik even over nadenken. Maar ja, Watze heeft wel een beetje gelijk. Al die zaken die na de oorlog voor de dorpen zo belangrijk waren zijn langzamerhand verdwenen. En wat er voor in de plaats is gekomen zijn een rekje boeken en een balie achter in een winkel en een geldautomaat bij de ‘Welkoop’. Maar ook dat heet vooruitgang en schaalvergroting.

Vroeger had de bank een belangrijke functie in het dorp. Er werden bij de mensen spaarpotten geplaatst, er waren speciale rekeningen voor de kinderen met een spaarweek, afijn de bank deed er alles aan om te zorgen dat iedereen een beetje spaargeld binnenbracht.

Natuurlijk kon er ook geleend worden maar ook dat ging toen niet gemakkelijk. Ik weet nog dat mijn ouders omstreeks 1959 ƒ 3.200 nodig hadden voor de aankoop van het huisje aan de Tussen Dijken. Er kon ƒ 2.800 geleend worden en voor de laatste ƒ 400 waren twee personen nodig die borg wilden staan. Zo kon de aankoop toch doorgaan.

Vanaf 1960 ging de rente omhoog tot deze begin 1981 bijna 14% bedroeg. Daarna daalde de rente gelukkig. Maar die daling zette na 1993 pas goed door. En zo hadden we in 1996 met elkaar nog een hypotheekschuld van 138 miljard welke nu in 2011 is opgelopen tot 644 miljard. Jarenlang hebben de banken lopen te venten met allerlei soorten hypotheken en leningen, met onnodige verzekeringen en woekerpolissen. Geld lenen, kredietje, hypotheekje, neem nog wat extra, je weet maar nooit!

Geen enkele bank kan zeggen dat ze daar niet aan hebben meegedaan. Tot de zeepbel uit elkaar spatte en we nu met de brokken zitten. In plaats van lenen moeten we zo snel mogelijk aflossen want de banken hebben het geld weer nodig. Nergens valt momenteel meer hypocrisie waar te nemen dan bij de banken en bankdirecteuren het geval is!

En ach, die spaarpotjes, die hebben ze niet meer nodig. Er wordt nu gesproken over private banking met zaken als relatiemanagement met diepgang, monitoring van adviezen en ontwikkeling en aanpassen aan de levensfase.

De reclames van de Rabobank laten zien dat de gewone man in de straat niet echt van belang is. Het gaat om mensen met vermogen, benchmarking online, thema-updates, sectorprognoses, wholesale, franchise en een kennisbank. Helemaal gênant voor de gewone man zijn de reclamespotjes van de Friesland Bank met die enge Jort Kelder.

En zo mopperen wij maar wat door met elkaar. ‘Aanpassen aan de levensfase? Laten ze eerst onze pinautomaat maar aanpassen aan de weersomstandigheden. En waarom moeten al die kleine kantoren dicht in hemelsnaam. Wat is er overgebleven van de coöperatieve bank en de gevoelens die daarbij horen? Toch helemaal niets!’ moppert Watze. Ja, schaalvergroting is en blijft het toverwoord. Maar wie daar uiteindelijk beter van wordt? Ja, die vraag blijft een beetje in het midden hangen. Afijn, we kunnen binnenkort weer naar Damwâld. Daar komt onze vriend Bleker een praatje houden voor de agrariërs onder de leden van de bank.

Ja, het CDA, wat moeten we daar nog mee. Nu al zeggen dat je het over drie jaar allemaal anders gaat doen en dan nog gewoon drie jaar lang meehobbelen met de VVD en PVV. Je moet maar durven. Gelukkig zijn ze in de peilingen nu zo klein geworden dat hun politieke leider geen minister-president zal worden. Want je moet er toch niet aan denken dat Bleker… laten we het daar maar niet over hebben. Hij begint steeds meer op ‘Bassie’ te lijken, zegt buurvrouw. Afijn, ook dat laten we maar radicaal in het midden.

Jan J. de Vries